Γεωργία Αποστόλου, Ναταλία Λιονάκη και κριτικές κατά του μοναχισμού 30 Σεπτεμβρίου, 2010
Posted by expaganus in προπαγάνδα, Γυναίκες, Θρησκευτική ελευθερία, μοναχισμός.Tags: π. Απόστολος, προπαγάνδα, πλάνη, πλάνη μοναχισμού, σεξουαλική παρενόχληση, τηλεόραση, φήμες, φαρισαϊσμός, Άννα & Δωροθέα του Κασίν, Αρσένιος ο Μέγας, Αλέξανδρος του Σβιρ, Αντώνιος ο Μέγας, Αναστασία Λογκάτσεβα, Βαρλαάμ & Ιωάσαφ οι Ινδοί, Βενέδικτος της Νουρσίας, Γερμανός της Αλάσκας, Γεωργία Αποστόλου, Γενεβιέβη του Παρισιού, Εφραίμ της Αριζόνας, Ειρήνη Χρυσοβαλάντου, Ελισάβετ Θεοδώροβνα, Θεοδώρα της Αλεξάνδρειας, Θεοκτίστη της Λέσβου, Ιωσήφ ο Ησυχαστής, Ιωάνης της Κλίμακας, Ιωάννης της Κλίμακας, Ιωάννης Δαμασκηνός, Ιωάννης ο Δαμασκηνός, Ιάκωβος Τσαλίκης, Κρήτη, Κύριλλος της Λευκής Λίμνης, Κασσιανός ο Ρωμαίος, Κοσμάς ο Αιτωλός, Μάξιμος Ομολογητής, Μάξιμος ο Ομολογητής, Μαρία η Αιγυπτία, Μακρίνα η Φιλόσοφος, Μακάριος ο Αιγύπτιος, Ναταλία Λιονάκη, Νείλος της Σόρας, Νείλος ο Μυροβλύτης, Νικόδημος ο Αγιορείτης, Ξένη Γρηγορίεβα, Ορθοδοξία, Ονούφριος ο Αιγύπτιος, Παρασκευή του Ντιβέγιεβο, Παρασκευή του Πινέγκα, Παχώμιος ο Μέγας, Παΐσιος Βελιτσκόφσκυ, Παΐσιος ο Αγιορείτης, Πελαγία Ιβάνοβνα, Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης, Ποιμήν ο Μέγας, Συγκλητική, Σωφρόνιος του Έσσεξ, Σάρα της Ερήμου, Σέργιος του Ραντονέζ, Σισώης ο Μέγας, Σιλουανός ο Αθωνίτης, Φιλοθέη η Αθηναία, Χίλντα του Γουΐτμπυ (Αγγλίας), δόκιμες μοναχές, δόκιμοι, εσωτερικό φως, ηθοποιός, ηθοποιοί, θέατρο, ιστολόγια, κριτικές, καταγγελίες, μοναστήρι, μοναχή, νεκρός, νεκρός για τον κόσμο
6 Σχόλια
Άλλη μια γνωστή ηθοποιός, η Γεωργία Αποστόλου, αποφάσισε να γίνει μοναχή και διάφοροι «σωτήρες» ανέλαβαν και πάλι δράση για να τη… σώσουν από την πλάνη, όπως είχαν κάνει παλιότερα και με την Ναταλία Λιονάκη. Ας δούμε πώς παρουσιάζεται το θέμα στον ιστότοπο ενός τέτοιου «σωτήρα»:
Η Γεωργία Αποστόλου είναι γνωστή ηθοποιός και έχει πρωταγωνιστήσει στην τηλεόραση και στο θέατρο. Πριν μερικές μέρες όμως απαρνήθηκε μέσα σε μια νύχτα το επαγγέλμα της και στράφηκε στον Θεό. Τι οδήγησε την Γεωργία Αποστόλου να γίνει από ηθοποιός μοναχή θυμίζοντας την επεισοδιακή ιστορία της Ναταλίας Λιονάκη;
Η Γεωργία Αποστόλου στράφηκε στον μοναχισμό μετά από ένα τραγικό γεγονός στη ζωή της. Ο χαμός του αγαπημένου της Βαγγέλη ήταν αυτό που τάραξε την ήρεμη ζωή της ηθοποιού και αποφάσισε να εγκαταλείψει τα εγκόσμια. Με τον Βαγγέλη, παρότι ήταν χωρισμένοι, διατηρούσε άριστες σχέσεις και τον θεωρούσε κάτι παραπάνω από οικογένειά της, αλλά οι εξοντωτικοί ρυθμοί της δουλειάς την «έπνιξαν» και την οδήγησαν σε απόγνωση.
Αφού διαβάσατε την… ψυχολογική ανάλυση του καρδιογνώστη μπλόγκερ, ας δούμε πώς θέτει το θέμα η ίδια η Γεωργία Αποστόλου. Σε συνέντευξή της που παραθέτει και ο παραπάνω καρδιογνώστης, έχει δηλώσει τα εξής (τα τονισμένα δικά μου):
«Το κινητό μου είναι τα τελευταία 13 χρόνια το ίδιο και πάντα ανοιχτό. Όχι δεν εξαφανίστηκα ούτε κρύφτηκα από κανέναν. Ίσα ίσα από τότε που σταμάτησα να κάνω την ηθοποιό οι σχέσεις μου με τους δικούς μου και με τους φίλους μου έχουν βελτιωθεί σημαντικά. Τους αφιερώνω περισσότερο χρόνο, είμαι πιο ήρεμη και περισσότερο κοινωνική. Τη δουλειά του ηθοποιού την άφησα οριστικά. Την δουλειά μου την άφησα γιατί δεν την αγαπούσα πια. Και όταν δεν αγαπάς κάτι δεν μπορείς να το υποστηρίξεις. Καταπιέζεσαι. Η Εκκλησία με στήριξε να ασκήσω το επάγγελμα του ηθοποιού για 13 συναπτά έτη. Αλλιώς θα τα είχα παρατήσει πολύ νωρίτερα».
Για μένα το πράγμα είναι φως φανάρι: η Γεωργία είναι στην Εκκλησία αρκετά χρόνια και δεν «στράφηκε στο Θεό σε μια νύχτα» ούτε και «απαρνήθηκε το επάγγελμά της σε μια νύχτα» όπως παραπλανητικά γράφει ο/η συνάδελφος, λες και δεν διάβασε τη συνέντευξη που ο ίδιος παραθέτει! Το είχε απαρνηθεί μέσα της πολύ νωρίτερα, αφού όπως η ίδια ομολογεί δεν το αγαπούσε πια και χρειαζόταν τη στήριξη της Εκκλησίας για να το συνεχίσει, και κάποια στιγμή το απαρνήθηκε κι εξωτερικά. Παράλληλα αφού είναι άνθρωπος που βρίσκει στήριξη στην Εκκλησία επί 13 χρόνια, είναι πιο λογικό να υποθέσουμε ότι γνωρίζει τι είναι ο μοναχισμός και τι συνεπάγεται να έχεις τη μοναχική ιδιότητα, παρά ότι βρίσκεται σε πλάνη. Τα υπόλοιπα είναι φαντασιώσεις και παρερμηνείες του συνμπλόγκερ – με το συμπάθειο.
Θα μπορούσα να γράψω πολλά ακόμη, όμως με πρόλαβε άλλος μπλόγκερ και το έκανε πολύ καλά. Έτσι αντί να σας γράψω τα δικά μου, κάνω αναδημοσίευση από το πολύ ενδιαφέρον ιστολόγιο του «Νεκρού» (για τον κόσμο) (http://o-nekros.blogspot.com/2010/09/stars.html) που μόνο νεκρό δεν είναι!
-*-*-*-*-*-*-*-
Δύο νέες+όμορφες stars έφυγαν για μοναστήρι. Καλά έκαναν;
«Ναταλία, αν πράγματι το φως του Χριστού γεννήθηκε μέσα σου, γύρνα στην κοινωνία για να φωτίσεις και άλλους. Ο μοναχισμός είναι κίβδηλη πνευματικότητα, νοσηρότητα, και φυγή από τις ευθύνες της ζωής. Στην περίπτωσή σου, μάλιστα, αν η αναγέννησή σου είναι αυθεντική κι όχι προϊόν ψευδαισθήσεων και παραισθήσεων, ο εγκλεισμός σου σε Μονή είναι φυγή από τα πνευματικά σου καθήκοντα προς την κοινωνία. Άλλωστε, το πολύ «Κύριε Ελέησον» το βαριέται και ο Θεός, όπως λέει και η παροιμία. Το ζητούμενο είναι εμείς να ελεήσουμε άλλους. Εκεί είναι το τεστ πνευματικότητας και αυτογνωσίας. Και να γνωρίζεις, Ναταλία, ότι δε μπορεί να συνδεθεί κανείς με το Θεό μέσω τρίτου, ακόμη κι αν αυτός είναι ο πνευματικότερος άνθρωπος όλων των εποχών. Ή επικοινωνείς μόνη σου με τη Θεότητα ή δεν επικοινωνείς καθόλου. Δεν υπάρχουν μεσίτες προς το Θεό, ζωντανοί ή πεθαμένοι. Ο μόνος μεσίτης είναι το πνεύμα σου-ο λύχνος του Θεού μέσα σου. Άδικα λοιπόν τρέχεις πίσω από μέντορες…».
Η κυρία Γεωρία Αποστόλου |
Και τώρα επί της ουσίας.
Η επιμονή του συνάδελφου να επηρεάσει την απόφαση των δύο γυναικών είναι υπερβολική. Αν θεωρείται θεμιτή, επειδή γίνεται από ενδιαφέρον, τότε θα πρέπει να θεωρηθεί θεμιτό, αν κάποιος θεωρεί πως μόνο στο μοναστήρι ο άνθρωπος πλησιάζει το Θεό, να επιμένει σ’ αυτούς που αγαπά να γίνονται μοναχοί! Θα άρεσε όμως μια τέτοια αγάπη στο συνάδελφο;
Εκτός αυτού, απόψεις του στυλ «δε μπορεί να συνδεθεί κανείς με το Θεό μέσω τρίτου, ακόμη κι αν αυτός είναι ο πνευματικότερος άνθρωπος όλων των εποχών. Ή επικοινωνείς μόνη σου με τη Θεότητα ή δεν επικοινωνείς καθόλου. Δεν υπάρχουν μεσίτες προς το Θεό, ζωντανοί ή πεθαμένοι. Ο μόνος μεσίτης είναι το πνεύμα σου-ο λύχνος του Θεού μέσα σου« είναι εντελώς λάθος, όπως αποδεικνύει η πείρα των ορθόδοξων χριστιανών όλων των αιώνων, αλλά ΚΑΙ Η ΚΟΙΝΗ ΛΟΓΙΚΗ: πάντα μέσω τρίτου ο άνθρωπος θα συνδεθεί με το Θεό, γιατί η ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟ θα τον βοηθήσει να πάψει να είναι εγωιστής και να τοποθετήσει μέσα του την ειλικρινή και ανιδιοτελή αγάπη προς όλους και όλα.
Γι’ αυτό και ο ορθόδοξος, που αγαπά τη ζωή του μοναχού, καλείται να πάει να ζήσει σε μοναστήρι, δηλ. μαζί με άλλους (ώστε να καλλιεργήσει την ταπείνωση και την αγάπη) και όχι στην έρημο. Κι αν θέλει να γίνει ερημίτης, πρέπει πρώτα να αποχτήσει πείρα, και μετά να πάει, αφού παρει ευλογία από τον πνευματικό του.
Χωρίς δάσκαλο όμως, πώς ξέρεις το δρόμο και τον τρόπο να «επικοινωνήσεις»; Ψάχνοντας στα τυφλά, μπορεί να οδηγηθείς ΟΠΟΥΔΗΠΟΤΕ.
Να παρατηρήσω πως ο συνάδελφος, μ’ αυτά που γράφει, προσπαθεί Ο ΙΔΙΟΣ να γίνει δάσκαλος της κυρίας Λιονάκη και να την οδηγήσει στο δρόμο που νομίζει ο ίδιος ότι πηγαίνει στο Θεό – και πού ξέρει αν η απόφασή της να γίνει ορθόδοξη μοναχή δεν προέρχεται από «το λύχνο του Θεού μέσα της»;
Η κυρία Ναταλία Λιονάκη ως κοσμική |
Ο μοναχισμός δεν είναι πλάνη, αλλά το πανεπιστήμιο της Ορθοδοξίας και ο δρόμος της τελειότητας (της τέλειας ενότητας με το Θεό και με όλα τα πλάσματα μέσω της αγάπης). Και, όπως κάθε τέλειο, ΔΕΝ κατορθώνεται εύκολα και δεν είναι όλοι οι άνθρωποι κατάλληλοι γι’ αυτό. Ο χριστιανός που επιλέγει το μοναχισμό έχει μπροστά του ένα φοβερό και δύσκολο αγώνα. ΑΝ τον αγαπάτε, ΣΤΗΡΙΞΤΕ ΤΟΝ, για να φτάσει τον αγώνα του ώς το τέλος, ΜΗΝ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΑΤΕ και μην τον ΣΤΕΝΟΧΩΡΕΙΤΕ!…
Ο μοναχισμός δεν είναι πλάνη, γιατί ο μοναχός που φέρνει σε πέρας τον αγώνα του γίνεται άγιος.
Οι περισσότεροι μεγάλοι άγιοι (εκτός από τους μάρτυρες) είναι μοναχοί. Ένας χριστιανός (αλλά και ένας απλός λογικός άνθρωπος) δεν μπορεί να λέει ότι βάδισαν το «δρόμο της πλάνης» οι μεγάλοι άγιοι και διδάσκαλοι της ανθρωπότητας Αντώνιος ο Μέγας, Μακάριος ο Αιγύπτιος, Αρσένιος ο Μέγας, Ποιμήν ο Μέγας, Παχώμιος ο Μέγας, Σισώης ο Μέγας, Ονούφριος ο Αιγύπτιος, Νείλος ο Μυροβλύτης, Μάξιμος ο Ομολογητής, Βενέδικτος της Νουρσίας, Κασσιανός ο Ρωμαίος, Βαρλαάμ & Ιωάσαφ οι Ινδοί, Ιωάνης της Κλίμακας, Ιωάννης ο Δαμασκηνός, Κοσμάς ο Αιτωλός, οι Ρώσοι Παΐσιος Βελιτσκόφσκυ, Σέργιος του Ραντονέζ, Νείλος της Σόρας, Κύριλλος της Λευκής Λίμνης, Αλέξανδρος του Σβιρ, Γερμανός της Αλάσκας, Σιλουανός ο Αθωνίτης, οι σύγχρονοι άγιοι γέροντες Σωφρόνιος του Έσσεξ, Παΐσιος ο Αγιορείτης, Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης, Ιάκωβος Τσαλίκης, Ιωσήφ ο Ησυχαστής, Εφραίμ της Αριζόνας και αναρίθμητοι άλλοι – ή οι κορυφαίες ορθόδοξες αγίες μοναχές Συγκλητική, Μακρίνα η Φιλόσοφος, Γενεβιέβη του Παρισιού, Χίλντα του Γουΐτμπυ (Αγγλίας), Μαρία η Αιγυπτία, Θεοκτίστη της Λέσβου, Θεοδώρα της Αλεξάνδρειας, Σάρα της Ερήμου, Ειρήνη Χρυσοβαλάντου, Φιλοθέη η Αθηναία, οι Ρωσίδες Άννα & Δωροθέα του Κασίν, Παρασκευή του Πινέγκα, Αναστασία Λογκάτσεβα, Ξένη Γρηγορίεβα, Πελαγία Ιβάνοβνα, Ελισάβετ Θεοδώροβνα, Παρασκευή του Ντιβέγιεβο και αναρίθμητες άλλες.
Η αγία Φιλοθέη η Αθηναία διδάσκει τις γυναίκες της τουρκοκρατούμενης Αθήνας |
Μια απλή ερώτηση: τους έχει καν ακουστά τους πιο πολλούς απ’ αυτούς ο συνάδελφος μπλόγκερ, που με τόση σιγουριά (αλλά και επιμονή) βροντοφωνάζει ότι ο μοναχισμός είναι πλάνη; Πώς ερεύνησε, πώς μελέτησε και συμπέρανε ότι όλοι οι παραπάνω βάδισαν το δρόμο της πλάνης, ότι οι διδασκαλίες τους είναι πλανημένες, ότι τα θαύματα που έκαναν και όσο ζούσαν στη γη και μετά την κοίμησή τους είναι μύθοι κι ότι οι χιλιάδες χριστιανοί κάθε ηλικίας, φύλου και μορφωτικού & κοινωνικού επιπέδου που τους αναγνωρίζουν για μεγάλους δασκάλους είναι αφελείς και θύματα;
Προσωπική μου άποψη (την εκφράζω ταπεινά και με αγάπη) είναι ότι ο συνάδελφος είναι απλά πολύ πονεμένος ή ίσως προδομένος, γι’ αυτό νομίζει ότι ο μοναχισμός είναι πλάνη – όπως κάποιος που έπεσε θύμα της ανευθυνότητας ενός γιατρού φωνάζει «μην πηγαίνετε στους γιατρούς, είναι απατεώνες, παραδόπιστοι και άσχετοι»!
Ναι, υπάρχουν τέτοιοι γιατροί, όπως υπάρχουν και τέτοιοι μοναχοί. Οι ίδιοι οι άγιοι μοναχοί λένε στους πιστούς: «Προσέξτε από τους ψευτο-πνευματικούς και τους ψευτο-γέροντες»! Να ένα σπουδαίο άρθρο, με απόψεις αγίων και απλών (αλλά σημαντικών) ιερέων γι’ αυτό το θέμα. Αυτό όμως δεν καταργεί την αξία της ιατρικής, ούτε την αξία (και την αποτελεσματικότητα για την αγιότητα του ανθρώπου) του μοναχισμού.
Το Φως του Χριστού δεν το «βλέπεις» απλά, αλλά το αφήνεις να μπει μέσα σου, γίνεσαι ένα με αυτό, γίνεσαι εσύ ο ίδιος Φως. Η διαδικασία αυτή χρειάζεται αγώνα, χρόνο, υπομονή και -προπαντός- ταπείνωση.
Ο φοιτητής της ιατρικής δεν πρέπει να βγει έξω για να γιατρέψει ασθενείς, αλλά να σπουδάσει για αρκετά χρόνια. Αν βγει έξω πρόωρα, ούτε ασθενείς θα γιατρέψει ούτε γιατρός θα γίνει.
Το ίδιο και ο φοιτητής του μοναχισμού. Δεν πάει να γίνει δάσκαλος κανενός, αλλά μαθητής των αγίων, ώστε να φτάσει στο Χριστό. Η προσευχή του είναι το «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με τον αμαρτωλό» (δεν το βαριέται ο Θεός, όπως επιπόλαια γράφει ο συνάδελφος – οι άνθρωποι το βαριούνται) κι όχι το «Σ’ ευχαριστώ, Θεέ μου, που μ’ έκανες τόσο καλό», σαν την ανάξια προσευχή του εγωιστή φαρισαίου της παραβολής του Χριστού. Αν ο αρχάριος μοναχός αυτό το ξεχάσει, όχι μόνο δε θα βοηθήσει κανένα, αλλά δε θα γίνει ούτε αληθινός μαθητής – μόνο ένας πλανεμένος εγωκεντρικός ψευτοδάσκαλος και ψευτοάγιος.
Όταν, μετά από χρόνια, γίνει όλος Φως, ΤΟΤΕ, με τη σύμφωνη γνώμη (ευλογία) των πιο έμπειρων, μπορεί να διδάξει κι άλλους. Πολλοί άγιοι μοναχοί βγήκαν από το μοναστήρι και πήγαν στον κόσμο κι εκεί δίδαξαν και βοήθησαν πολλούς: ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο άγιος Μάξιμος ο Γραικός, ο άγιος Γέροντας Πορφύριος, ο [άγιος – μη ανακηρυγμένος ακόμη] Κοσμάς Γρηγοριάτης (μέγας ιεραπόστολος του Ζαΐρ) και πολλοί άλλοι. Μπορεί να βοηθήσει τον κόσμο και μένοντας μέσα στο μοναστήρι ή στο ερημικό καλύβι του, είτε διδάσκοντας πλήθος επισκέπτες (όπως όλοι οι μεγάλοι παλαιοί και σύγχρονοι Γέροντες), είτε γράφοντας βιβλία, όπως οι άγιοι Μάξιμος Ομολογητής, Ιωάννης της Κλίμακας, Ιωάννης Δαμασκηνός, Νικόδημος ο Αγιορείτης κ.π.ά.
Αλλά και οι περισσότεροι Πατέρες της Εκκλησίας (μεγάλοι και παγκόσμιοι διδάσκαλοι) ήταν άγαμοι, δηλ. μοναχοί: ο Μέγας Βασίλειος, ο άγ. Γρηγόριος Θεολόγος, ο άγιος Νικόλαος, ο Ιωάννης Χρυσόστομος (γίγαντες του πνεύματος και της φιλανθρωπίας), ο Μέγας Αθανάσιος, ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος και πλήθος άλλοι – παρότι υπήρξαν και λίγοι έγγαμοι, όπως οι άγιοι Σπυρίδωνας και Γρηγόριος Νύσσης. Και τούτο, όχι γιατί θεωρούσαν το γάμο «κακό», αλλά από τη μεγάλη τους αγάπη στο Θεό, που αγκάλιαζε όλους τους ανθρώπους, προσφερόταν σε όλους και ξεπερνούσε σε εύρος και βάθος εκείνη την αγάπη που κάνει τον άνθρωπο να παντρεύεται.
Μετά από δέκα χρόνια μοναστικής ζωής, η κυρία Λιονάκη ή η κυρία Αποστόλου θα μπορούσαν να «φωτίσουν» τον κόσμο, όπως αναφέρει ο συνάδελφος. Τώρα, η εφαρμογή της πρότασής του θα ήταν ολέθρια για τις ίδιες και τελείως ανώφελη για τον κόσμο.
Η μεγαλύτερη όμως προσφορά του μοναχού είναι πνευματική, σαν αυτή που προανέφερα, και είναι επίσης η προσφορά της προσευχής του. Αν κάποιος δεν το «πιστεύει» αυτό, τι να κάνουμε; Ας το ψάξει μόνος του.
Τέλος, να αναφέρω ότι πολλοί ορθόδοξοι άγιοι μοναχοί υπήρξαν μεγάλοι ψυχολόγοι, φιλόσοφοι, φιλόλογοι, γιατροί, ποιητές, μουσικοί, ζωγράφοι κ.λ.π.: οι άγιοι Ιωάννης της Κλίμακας και Μάξιμος Ομολογητής (θεμελιωτές της ψυχολογίας), Μέγας Φώτιος & Ευστάθιος Θεσσαλονίκης (κορυφαίοι φιλόλογοι), Βέδας ο Αιδέσιμος & Γρηγόριος της Τουρ (ορθόδοξοι άγιοι της αρχαίας Ευρώπης – πατέρες της βρετανικής και της γαλλικής ιστοριογραφίας αντίστοιχα), ο άγιος Ιννοκέντιος Βενιαμίνωφ (γλωσσολόγος & ανθρωπολόγος, μελετητής των γλωσσών και της κουλτούρας των φυλών του αμερικανικού βορρά), οι ποιητές ή/και μουσικοί άγιοι Κοσμάς ο Μελωδός, Ρωμανός ο Μελωδός, Ιωάννης Δαμασκηνός, Ιωσήφ Υμνογράφος, Ανδρέας Κρήτης, Κασιανή Υμνογράφος, Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης (σύγχρονος άγιος Γέροντας) κ.λ.π., οι αγιογράφοι [ζωγράφοι] άγιοι Λάζαρος ο Ζωγράφος, Ανδρέας Ρουμπλιώφ κ.π.ά.
Μοναχοί ήταν ο καθηγητής του πανεπιστημίου Βελιγραδίου άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς, ο καθητητής της Ιατρικής του παν/μίου της Τασκένδης και κορυφαίος Ρώσος χειρούργος άγιος Λουκάς ο Ιατρός, ο άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς με 5 διδακτορικούς τίτλους… Όλοι αυτοί άραγε ήταν στο δρόμο της πλάνης, συνάδελφε; Ήταν ψευτο-γέροντες, ψευτοδάσκαλοι, ψευτοάγιοι, διεφθαρμένοι κ.τ.λ.; Σε ρωτώ με αγάπη, χωρίς διάθεση να σε κρίνω. Απάντησε ο ίδιος, αν θέλεις, στον εαυτό σου.
Ο άγιος Λουκάς ο Ιατρός (blog γι’ αυτόν εδώ) |
Μην ξεχνάμε επίσης ότι το μοναστήρι είναι μια μικρή (ή μεγάλη) κοινότητα, όπως ένα χωριό. Έχει φούρναρη, μάγειρα, ράφτη, τεχνίτες, καλλιεργητές, αμπελουργούς, κτηνοτρόφους (ανάλογα με το τι διαθέτει κάθε μοναστήρι), μπορεί να έχει και εκδοτικό οίκο ή εργαστήρι αγιογραφίας κ.λ.π. Όλοι οι μοναχοί-μέλη της κοινότητας, κάπου εργάζονται. Όπως και οι ερημίτες του 4ου, 5ου κ.λ.π. αιώνα εργάζονταν. Η ορθόδοξη παράδοση δεν έχει μοναχούς που να ζητιανεύουν, εκτός από δύο περιπτώσεις: α) σε ανάγκη εράνου, όπως σε μεγάλες καταστροφές, όταν π.χ. ένα μοναστήρι καεί και χρειάζονται πολλά χρήματα για να ξαναχτιστεί, και β) οι διά Χριστόν σαλοί, που δεν είναι κανονικοί μοναχοί, αλλά ιδιόρρυθμοι ερημίτες των πόλεων με μεγάλη κοινωνική προσφορά επίσης. Φυσικά, απατεώνες μοναχοί, που ζουν εκμεταλλευόμενοι τους πιστούς, υπάρχουν (όπως και απατεώνες γιατροί, εκπαιδευτικοί, πολιτικοί, δικηγόροι κ.λ.π.). Αυτούς τους επισημαίνουν και τους αποφεύγουν οι σκεπτόμενοι χριστιανοί (ή μήπως «δεν υπάρχουν» σκεπτόμενοι χριστιανοί, κατ’ εσάς, παρά μόνο βλάκες;). Η ύπαρξη τέτοιων μοναχών είναι εξαίρεση και δεν αλλάζει το γεγονός ότι οι μοναχοί εργάζονται.
Όσο λοιπόν προσφέρει στην κοινωνία ένας αγρότης ή κτηνοτρόφος ή οινοποιός ή φούρναρης, μάστορας, ράφτης κ.λ.π. που ζει σ’ ένα χωριό, τόσο προσφέρει και ο αντίστοιχος μοναχός στη δική του τοπική κοινωνία.
Τι μένει που «δεν το προσφέρει» ο μοναχός; Το ότι δεν κάνει παιδιά;
Αν οι κυρίες Ναταλία και Γεωργία, αντί να γίνουν μοναχές, «έκαναν τη ζωή τους» και ζούσαν μέσα στη διασκέδαση και τη λάμψη (καθότι ηθοποιοί), αλλά χωρίς οικογένεια, θα τις λυπόταν ο συνάδελφος; Αν γίνονταν ινδουίστριες ή βουδίστριες και πήγαιναν να μείνουν 10 χρόνια στο Θιβέτ, για να «φτάσουν στην αυτογνωσία», θα τις λυπόταν ή θα τις θεωρούσε προοδευτικές & αξιέπαινες; Μήπως μόνο ενάντια στον ορθόδοξο μοναχισμό κατευθύνονται τα βέλη του;
Η Ν. Λιονάκη ως ΔΟΚΙΜΗ μοναχή (δε φοράει στολή μοναχής). Τη φωτο αυτή, παρά την απίθανη πόζα, φίλος μου τη σχολίασε ως εξής: «είναι ένας ΩΡΑΙΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ, χωρίς ψιμύθια & ψεύτικη γυαλάδα, όπως στις «φτιαγμένες» φωτο, όπου είναι «μια star». ΑΥΤΗ εδώ η φωτο για μένα έχει τεράστια αξία, όχι η προηγούμενη.» |
Η αγία Μαρία Σκόμπτσοβα έγινε μοναχή μετά τη διάλυση του γάμου της με το μπολσεβίκο Δανιήλ Σκόμπτσοβ και το θάνατο της μικρής της κόρης. Η αγία Γερόντισσα Σοφία, η Ασκήτισσα της Παναγιάς, έγινε μοναχή μετά την εξαφάνιση του συζύγου της και τον τραγικό θάνατο του μωρού της (φαγώθηκε από χοίρο!)…
Φυσικά πρέπει να το προσέξουν και οι άνθρωποι που τις αγαπούν. Όχι όμως κάνοντάς τους ψυχολογικό πόλεμο, όχι με ξεσπάσματα (κρυμμένου εγωισμού), αλλά στηρίζοντάς τις διακριτικά και με αγάπη. Κάτι ξέρουμε κι εμείς από ψυχολογικό πόλεμο, καθώς και από αγάπη – δόξα τω Θεώ. Η αγάπη δεν πνίγει, δεν καταπιέζει ούτε εκβιάζει, αλλά τελικά σέβεται την επιλογή του άλλου, προσεύχεται και περιμένει μήπως ο άλλος, που έκανε την επιλογή που εμείς θεωρούμε λάθος, χρειαστεί βοήθεια και συμπαράσταση.
Αδελφοί μου-αδελφές μου,Αν η ψυχή σας δεν αναπαύεται κοντά στον πνευματικό σας, προσέξτε πάρα πολύ. Μπορεί να χρειάζεται απλά αγώνας, αλλά μπορεί και να μην είναι ο κατάλληλος πνευματικός για σας. Και, αν δείτε κάποια ύποπτη κίνηση από πλευράς του, απομακρυνθείτε αμέσως από αυτόν. Στην Ορθοδοξία, τίποτα δεν σας δεσμεύει στην υπακοή σ’ έναν ακατάλληλο (πολύ περισσότερο, σ’ έναν ύποπτο ή και διεφθαρμένο) πνευματικό, που μπορεί να σας καταστρέψει. Τίποτα δεν σας δεσμεύει σε μια κατάσταση που είναι για σας μαρτυρική. Όποιος σας πει το αντίθετο, λέει ψέματα.Όμως, σας παρακαλώ, αν προδοθείτε και πληγωθείτε, μην απελπιστείτε και μην εγκαταλείψετε τον αγώνα σας για ενότητα με τον Τριαδικό Θεό εν Χριστώ, μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Αλλάξτε πνευματικό, αναζητήστε έναν έμπειρο πνευματικό, κατάλληλο για σας – αλλάξτε τόπο, σε αναζήτηση πνευματικού. Μην πετάξετε το μοναχικό σχήμα με δική σας πρωτοβουλία, κρατήστε το όσο κι αν σας πόνεσε κάποια πιθανή προδοσία. Ένας ιερέας ή μια ηγουμένη μπορεί να σε προδώσει, ο Χριστός όμως δε θα σε προδώσει ΠΟΤΕ.
Παραθέτω και τη βιογραφία της αγίας Ναταλίας (που αγάπησε πολύ και έδωσε τη ζωή της γι’ αυτό) ως μικρό δωράκι για όποιον είχε την υπομονή να τα διαβάσει όλα αυτά μέχρι τέλος. Με την ευχή της.
Παράδοση και Φαρισαϊσμός στην Εκκλησία 18 Σεπτεμβρίου, 2006
Posted by expaganus in Ορθοδοξία, κλήρος.Tags: παράδοση, ράσα, φαρισαϊσμός, Μεταλληνός, άμφια, κλήρος
9 Σχόλια
Βρήκα το κείμενο αυτό εδώ http://www.oodegr.com/oode/orthod/genika/paradosi1.htm και επειδή μου άρεσε πολύ είπα να το μοιραστώ μαζί σας! Πρόκειται για ερωτήσεις στον π. Γεώργιο Μεταλληνό μετά από ομιλία του.
—
Ερώτηση ακροατηρίου 1η:
«Θα’ θελα να μας μιλήσετε για τον λεγόμενο κοσμικό Χριστιανισμό και τον πατερικό Χριστιανισμό.»
-Ο πρώτος είναι ο κοσμικός, όπως είπατε κι ο δεύτερος, ο πατερικός χριστιανισμός, είναι ο των Αγίων Πατέρων ο Χριστιανισμός. Ο ένας είναι ένας κοσμικός Χριστιανισμός κι αυτό αρχίζει από τον 4ο αιώνα που μπήκαμε στο Βυζάντιο, στη Ρωμανία δηλαδή, και έχουμε μία ομάδα που αρχίζει με τον Ευσέβιο Καισαρείας σχηματικά, τον ιστορικό και ημιαρειανό, ο οποίος ήταν αυλοκόλακας. Ήταν δηλαδή κοντά στους σπουδαίους και τρανούς, για να’ χει εξουσία και αυτός. Και δημιούργησε αυτή την ομάδα, του κοσμικού ή «γιαλαντζί» χριστιανισμού, ο Ευσέβιος, ο επικεφαλής αυτού του ρεύματος. Και από την άλλη πλευρά, σύγχρονός του, είναι ο Μέγας Αθανάσιος, με τον Μέγα Αντώνιο, Βασίλειο, Χρυσόστομο, Γρηγόριο, κ.ο.κ., που είναι ο Πατερικός Χριστιανισμός. Γιατί τότε, αν δεν είχε φθάσει στο φωτισμό κανείς -και στη θέωση- επίσκοπος δεν εγίνονταν.
Σήμερα, γίνεται κανείς επίσκοπος επειδή ξέρει δύο γράμματα ή είναι φίλος του μεγάλου Αρχιερέα, για να είναι χειροκροτητής του πρώτου. Και δεν είναι αρρώστια του αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, μόνο, αλλά και του Σεραφείμ, Ιερώνυμου και όσο πάμε πίσω, ο κοσμικός χριστιανισμός αυτό κάνει. Πώς εξελέγησαν αυτοί οι άνθρωποι εκεί στην Αιτωλοακαρνανία; Θα δούμε, όταν βγουν. Άμα πάρουν την πατερίτσα, τότε φαίνεται ο άνθρωπος. Εύχομαι.
Όπως πολύ σωστά είπε ο κύριος Λευτέρης, έλεγε στην αντιφώνησή του ή στη προσφώνησή του, στη χειροτονία του ο μητροπολίτης Αιτωλοακαρνανίας, που τον ξέρω και φαίνεται ωραίος άνθρωπος -μακάρι να μείνει έτσι, γιατί η εξουσία διαφθείρει- «Δώσε μου ταπείνωση γιατί αυτή χρειάζομαι από τώρα και μπρος». Θα του πω εγώ, (επειδή ήταν μαθητής μου κι ο αδελφός του μαθητής μου): «Πρόσεξε, δε σ’ τη δίνει ο Θεός τη ταπείνωση. Σ’ τη δίνει όταν κι εσύ δουλεύεις για τη ταπείνωση». Δεν είναι σαν το κλειδί που «μπαμ» πατάει από τον ουρανό ο Θεός και λέει «Ο παπα-Γιώργης, ταπείνωση!» Δε γίνεται έτσι…! Πρέπει μαζί να δουλεύω κι εγώ -όπως λέει η πίστη μας- συνέργεια και συνεργασία.
Εγώ λέω «Κύριε Ιησού Χριστέ σώσε με». Καταλαβαίνω την πτώση μου, την αρρώστια και ζητώ τη χάρη Του. Κι Αυτός έρχεται και μου λέει «Πάρε παιδί μου». Εάν όμως δεν το ζητήσω; «αιτείτε και δοθήσεται υμίν,… κρούετε, και ανοιγήσεται υμίν» (Ματθ. ζ΄/7, 7), λέει. Διότι τότε, όπως με ρωτούσε κάποιος, θα μας είχε ο Θεός κουρδιστά ρομπότ όπου θα κάνουμε αυτό που θέλει δια της βίας. Δεν είναι Χριστιανισμός αυτό. Ελεύθερα εγώ το ζητάω και βέβαια, για να φτάσω στο να το ζητήσω, έχει αρχίσει την ενέργεια ο Θεός, χωρίς να το καταλαβαίνω, διότι Εκείνος αρχίζει την Σωτηρία. Αλλά -εξωτερικά- εγώ ζητώ κι Εκείνος μου δίνει, αν πρέπει να μου δώσει κι αν μπορώ να κρατήσω αυτό που μου δίνει.
Κι έτσι, λοιπόν, η εξουσία φθείρει. Κι η απόλυτη εξουσία φθείρει απολύτως. Αυτό το έλεγε ένας μεγάλος Άγγλος πολιτικός, τέλη του 18ου αιώνος με αρχές του 19ου, ο Γουίλιαμ Πητ, στα όρια των Άγγλων, της βρετανικής πολιτικής: «Absolut power corrupts absolutly». Διαφθείρει, δηλαδή, και φθείρει τον άνθρωπο απολύτως η απόλυτη εξουσία, η απόλυτη δύναμις.
Ερώτηση ακροατηρίου 2η:
«Ήθελα να ρωτήσω, πάνω σ’ αυτό που είχε πει ο Χριστός στους Φαρισαίους ότι «καταργήσατε την παράδοση του Θεού για την παράδοση των ανθρώπων», αν συνδέεται μ’ αυτό αυτά που είχατε πει σχετικά με τα πρόσθετα στοιχεία της παράδοσης (τη μίτρα, κ.τ.λ.), πως μερικοί άνθρωποι θεωρούν παράδοση ό,τι αυτό νομίζουν ότι τους εξυπηρετεί και τους βολεύει στην ιστορική συνέχεια της χώρας και του Χριστιανισμού. Και αν μπορούμε να βρούμε κάποια βιβλιογραφία, κάποια συγγράμματα στα οποία, πιο αναλυτικά, θα μπορούσε κάποιος να παρατηρήσει αυτά τα στοιχεία της παράδοσης, που είναι τα κοσμικά στοιχεία, που έχουν ενταχθεί και τα θεωρούμε ως ελληνοχριστιανισμό.»
Έχουμε, στη γλώσσα της θεολογίας, την παράδοση και τις παραδόσεις. Οι παραδόσεις είναι ιστορικά καθιερούμενες στάσεις ζωής, τρόποι ζωής, κ.τ.λ.. Ανάλογα με τη χρήση που κάνουμε σ’ αυτά τα πράγματα δείχνουμε και την εσωτερικότητά μας. Διότι λένε πολλοί «Φορώ αυτά τα τα άμφια πολυτελή κ.τ.λ. για να τιμήσω το Χριστό». Υπάρχει η δυνατότητα να τιμήσει κανείς το Χριστό με απλούστερα άμφια. Δεν είπα ούτε βρόμικα, ούτε ξεσκισμένα, γιατί τότε πάμε στην υποκρισία των Φαρισαίων. Επομένως: αυτές οι παραδόσεις δεν είναι παράδοση της πίστεως, αλλά έχουν κάποια ιστορική αρχή. Χάνεται, δηλαδή, ο αυτοκράτορας και παίρνουμε εμείς τα αυτοκρατορικά ενδύματα, το σάκκο με τα κουδούνια, κ.τ.λ.. Το ερώτημα είναι, γιατί τα πήραμε; Για να δείξουμε δύναμη. Να επιβαλλόμεθα στο λαό!
Κάποιοι εθνάρχες είχαν ανάγκη να επιβάλλονται. Και επιβάλλεται κανείς και δι’ όλων αυτών των στοιχείων και μάλιστα τότε -μη κοιτάζετε σήμερα που έχουμε ξυπνήσει και τα βλέπουμε διαφορετικά. Το ερώτημα είναι: χάνεται η πίστις; Αν το κάνει κανείς από επιπολαιότητα και μιμείται, δεν χάνεται η πίστις. Όπως οι παλαιοημερολογίτες, που χρησιμοποιούν τα ίδια. Εάν το κάνει, όμως κανείς, επειδή πιστεύει ότι δι’ αυτών θα επιβάλλει την εξουσία του, τότε είναι -ούτε καν φαρισαϊσμός- μα σατανισμός σκέτος. Και το ονομάζουμε Ορθοδοξία!
Οπότε, αυτό κάνανε και οι Φαρισαίοι, δηλαδή, ο παρεφθαρμένος εβραϊσμός. Άλλο οι προφήτες, που είναι η γνήσια παράδοση, οι «προ Χριστού χριστιανοί» και άλλο οι Φαρισαίοι. Γι’ αυτό οι Φαρισαίοι σκοτώνανε τους προφήτες. Κανείς, προφήτης, δεν πέθανε στο κρεβάτι του. Και λέει ο Χριστός «Οι πατέρες σας σκοτώσανε τους προφήτες». Μέχρι τον Ζαχαρία και την εποχή του, σκοτώνανε προφήτες, γιατί λέγανε την αλήθεια. Άρα, για να καταλήξουμε, είναι ένας χριστιανισμός τον οποίον -τουλάχιστον- δεν πρέπει να ζηλεύουμε. Μη ξεχνάτε ότι, σχεδόν σε όλη τη διάρκεια του Βυζαντίου, στους τελευταίους αιώνες που είναι η παρακμή των πάντων και χάνουμε την ουσία, αρχίζουν οι τίτλοι «Πανυπερσέβαστος», «Πανιερότατος», κ.τ.λ.. Αυτά είναι κοσμικά που μπήκανε μέσα στη πίστη. Όταν ψάλλουμε έναν Άγιο, π.χ. Άγιο Νικόλαο, τι του λέμε; «Πανάγιε Νικόλαε» λέμε εμείς, γιατί πραγματικά είναι κορυφή αγιότητος. Κι όμως, τι λέμε ψάλλοντας; «Πάτερ Νικόλαε». Π.χ. «Πάτερ Σπυρίδων μακάριε…». Δεν λέμε «Σεβασμιώτατε Σπυρίδων». Βλέπετε ότι η πίστη μας διασώζει το σωστό, αρκεί να το διακρίνουμε.
Δε νοθεύτηκε η παράδοσή μας. Ενώ στη Δύση νοθεύτηκε, αυτά όλα έγιναν δόγματα πίστεως. Αυτή είναι η διαφορά με το Παπισμό. Δεσποτικό φρόνημα μπορεί να έχω κι εγώ, να’ μαι εξουσιαστικός τύπος, αλλά δεν μπορώ να πω ότι αυτό είναι Ορθοδοξία. Θα έλθει ο άλλος, θα’ ρθείτε κι εσείς και θα μου πείτε «Είσαι μασκαράς παπα-Γιώργη». Στον Πάπα δεν μπορείς να πεις «Είσαι μασκαράς». Γιατί τα πρωτεία εξουσίας, τα αλάθητα, το βασιλικό αξίωμα του πάπα είναι δόγματα πίστεως. Δεν σώζεσαι, δηλαδή, αν δεν τα αποδεχθείς. Εκεί είναι το τραγικό! Ακόμα εμείς, δεν φτάσαμε εκεί πέρα. Τώρα πάνε κάποιοι να τα κάνουνε δόγματα πίστεως αλλά δε πιστεύω να το κατορθώσουν.
Έτσι, λοιπόν, έχουμε την παράδοση των Αγίων που είναι το ήθος, η σεμνότητα, κ.τ.λ., μέσα από την πίστη. Γιατί; Διότι δίνουν σημασία στα πράγματα, στην ουσία. Και όχι στους τύπους. Όποιος δεν έχει περιεχόμενο μέσα του προσπαθεί να επιβληθεί με τα εξωτερικά. Βλέπεις εκεί έναν, όπως ντύνεται, φαμφαρόνος, σαν πετεινός στολισμένος και νομίζει ότι επιβάλλεται!
Μια φορά ήμουνα στο Πειραιά και έκανα μία ομιλία στη μητρόπολη Πειραιώς. Και ανέβηκε μετά ο σεβασμιώτατος -που σέβομαι σαν άνθρωπο και ως ιεράρχη, αν και δεν συμφωνώ με κάποια πράγματα κι ούτε κι εκείνος συμφωνεί με μένα- και παρεπονείτο για τη νεολαία. Ήταν οκτώ μητροπολίτες στο πανηγύρι της Αγίας Τριάδος και κάνανε λιτανεία μετά. Και ήτανε, λέει, οι νέοι στις καφετέριες και δεν σηκώθηκε κανένας. Και μετά πήρα το λόγο και του λέω, «Σεβασμιώτατε, μη παραπονείστε. Διότι κι εγώ που είμαι παπάς, θεολόγος και πανεπιστημιακός, εάν σας έβλεπα τους οκτώ με τις μίτρες, τους σάκκους, τις πατερίτσες, κ.τ.λ., δεν θα σηκωνόμουν κι εγώ, γιατί είναι εξευτελισμός της πίστεως όλα αυτά τα πράγματα».
Ξέρουν οι άνθρωποι πόσες φορές αλλάζω άμφια. Έχω δικά μου εγώ, μου πρόσφεραν και δύο στολές. «Να σου φέρουμε στολή;». Λέω «Όχι, τώρα δόξα τω Θεώ έχω. Αν αργότερα τριφθούν αυτά και δεν μπορώ να τις έχω, τότε εντάξει, θα δεχτώ την ελεημοσύνη σας ή θα ψάξω εγώ». Έχω δύο στολές καλοκαιρινές. Τη μία την έχω στον Άγιο Αντύπα -τα μπλε που φοράω την Κυριακή- και τα άλλα τα έχω για το ταξίδι που πάω στην Κέρκυρα, στην Κεφαλλονιά το Καλοκαίρι. Είμαι και άγαρμπος και επομένως δεν μου κάνει να μου δώσει ο άλλος παπάς τα άμφιά του -θέλω να το έχω ψηλό, λόγω αναστήματος, κ.τ.λ.. Το χειμώνα -από τώρα τον Οκτώβρη- μόλις βγουν τα κρύα μέχρι τα Χριστούγεννα θα φορώ μια στολή η οποία θα οδηγήσει στα Θεοφάνια. Είναι η μπλε στολή. Απλή κι απέριττη, όχι όμως βρόμικη κι ούτε σκισμένη, γιατί πάμε στο άλλο άκρο. Μόλις θα μπει η Σαρακοστή θα φορώ κόκκινα, που είναι το αίμα του Χριστού. (Το πένθος δεν είναι το μαύρο του φορούμε ή το μοβ, αλλά είναι το κόκκινο). Και τη Μεγάλη Εβδομάδα έχω να φορώ κανονικά πορφυρά, δηλαδή, απλά αλλά πορφυρά που είναι το χρώμα της Μεγάλης Εβδομάδος. Μετά έρχεται το Πάσχα που είναι λίγο πιο φωτεινή. Αυτές οι στολές είναι που έρχονται. Και τις φορώ έτσι γιατί η παράδοση των Αγίων αυτό ορίζει, για την εμφάνιση του ιερέως, τις κουρτίνες και τα πάντα.
Αυτό δεν είναι για επίδειξη, (δηλ. το να έχει βελούδα, μετάξια, κ.τ.λ.). Αλλά για να συμμετέχεις και να εμπνέεις το κλίμα της περιόδου αυτής. Ο σκοπός των αμφίων δεν είναι η εμφάνιση, σαν να είναι μια γυναίκα φιλάρεσκη -συγγνώμη που μιλώ έτσι- και να θέλει να αλλάζει συνεχώς τουαλέτες. Δεν είναι τουαλέτες τα άμφια. Τα άμφια είναι λειτουργικά στοιχεία που δένουν με όλα τα υπόλοιπα στοιχεία της λειτουργικής ζωής! Και επομένως, τα χρώματα των αμφίων βαρύνουν και σε κάθε περίοδο έχουμε τα κατάλληλα χρώματα. Από’ κει και πέρα, όσο πιο πολυτέλεια ζητεί κανείς κακόν της κεφαλής του, δεν είναι πλέον χριστιανικό.
Άρα, «Έχετε απόλυτα δίκιο…» και μην επιμείνουμε περισσότερο. Θα του πεις του άλλου με το περίστροφο ή με το όπλο, «Μη βάλεις αυτή τη στολή»; Η συνείδησή του αυτό επιτρέπει, αλλά δείχνει αμέσως την κατάπτωσή μας, το πού βρισκόμαστε. Θα πω εγώ μέσα μου: «Ε, εσύ παπα-Γιώργη μη το κάνεις». Δε θα βγω λοιπόν να βρίσω κανέναν, ούτε να προσβάλλω. Αλλά θα προσπαθήσω να μη το κάνω. Μου έλεγε ένας συνάδελφός μου, που πήγε στη Πολωνία, του παραπετάσματος τότε -οι σλαβοορθόδοξοι- έχουνε μίτρες και στους πρωτοπρεσβυτέρους, χωρίς σταυρό (σταυρό έχουν οι επίσκοποι). Και μου φέρνει μια μίτρα «Μου την έδωσε ένας μητροπολίτης και την έφερα να την φορείς». Λέω, «Για καρναβάλι θα πάμε ή για λατρεία; Εγώ δεν έγινα δεσπότης και έκαμα οικογένεια -δόξα τω Θεώ- για να μη φορώ μίτρες, πατερίτσες, κ.τ.λ. κι εσύ μου φέρνεις μίτρα;» Γελούσαμε βέβαια...