Somewhere Between the Sacred Silence and Sleep

Οι «Βυζαντιομάχοι» και από πού προέρχονται… 26 Ιουνίου, 2010

Προχθές διάβασα εδώ ένα πολύ καλό άρθρο για παραποιήσεις της ιστορίας της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ή Ρωμανίας, που έχει επικρατήσει να λέμε «Βυζάντιο». ΄Οποιος θέλει μπορεί να το βρει στη διεύθυνση http://www.oodegr.com/neopaganismos/romi/kakopoiisi_paidiwn_1.htm .

Άρχισα λοιπόν να σκέφτομαι, από πού βγαίνουν οι διάφοροι συνειδητοί διαστρεβλωτές της πραγματικότητας του «Βυζαντίου» και οι ημιμαθείς ακόλουθοί τους, και πώς έχουν τέτοια παχυλή άγνοια και τέτοιο εντυπωσιακό μίσος για ένα μεγάλο μέρος της Ιστορίας μας (1100 χρόνια και βάλε παρακαλώ). Σίγουρα τα επιχειρήματά τους μπορούν να αμφισβητηθούν και να αναιρεθούν, αλλά η ύπαρξή τους δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Πώς όμως δημιουργούνται αυτοί οι «Βυζαντιομάχοι»*, και μάλιστα μέσα στην Ελλάδα, τη στιγμή που τα περισσότερα πρωτογενή ιστορικά ντοκουμένα για το «Βυζάντιο» είναι διαθέσιμα στα ελληνικά κι εύκολα μπορεί να μάθει κανείς ποια ήταν η κατάσταση στη Ρωμανία;

Τότε θυμήθηκα ένα μήνυμα από έναν φίλο φοιτητή της Φιλοσοφικής Αθηνών, στο οποίο περιγράφει μια παράδοση για το «Βυζάντιο»… Διαβάστε με προσοχή και βγάλτε τα συμπεράσματά σας!

«Σε ένα αμφιθέατρο με τουλάχιστον 150 πρωτοετείς φοιτητές, αγορεύει ο καθηγητής Ι. Π. Σε κάθε μάθημα τα παιδιά ακούν φράσεις όπως «(Βυζάντιο) μια κοινωνία που βρίσκεται κάτω από το βαρύ ζυγό ενός απολυταρχικού αυτοκράτορα», «(η ρητορική) εμετικά κείμενα μιας γλοιώδους απογοητευτικής ηθικής κατάστασης (το «εμετικά» δις!)», «ο Μιχαήλ Ψελλός (με τις μηχανορραφίες του) δεν ήταν τίποτα μπροστά στο μεγαλύτερο τέρας του Βυζαντίου! Ξέρετε ποιο ήταν αυτό το τέρας;  Ο Μέγας Κωνσταντίνος! (ακολουθεί το γνωστό τροπάρι περί Κρίσπου, Φαύστας κλπ…)». Αυτά, καθώς και ό,τι ακολουθεί μέχρι τέλους, αποτελούν κατά λέξη απόδοση των λεγομένων. Είναι απευθείας παρμένα από τις σημειώσεις μου εκείνης της ημέρας. (Τρίτη 24/11/2009). 

Τα παιδιά ακούν με προσοχή και σημειώνουν. Συχνά γελούν επιδοκιμάζοντας την ειρωνεία και την περιφρόνηση. Τι να κάνουν; Αυτά τους ταΐζει ο καθηγητής στο Φιλολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αύριο θα βγουν σε Γυμνάσια και Λύκεια να διδάξουν όσα τους δίδαξε η μαμά πατρίδα!

«Το ενδιαφέρον των Καθολικών για το ορθόδοξο δόγμα είχε σκοπό την καταπολέμησή του. Αυτό αποτελεί τη μήτρα των βυζαντινών σπουδών. Ακόμα και σήμερα στη Γαλλία το βασικό ορθόδοξο περιοδικό εκδίδεται από Καθολικούς». [Προς διερεύνηση αυτό, δεν το έψαξα ακόμη]

Το ταξίδι στο χρόνο της Ιστορίας συνεχίζεται και λίγο αργότερα ακούγεται ένα κρεσέντο εγκωμίων: «Στο 18ο αι. η θετική αντίληψη για το Βυζάντιο (στην Ελλάδα) αρχίζει να αναθεωρείται. Σημαντικό ρόλο έπαιξε η μορφή του μεγάλου, του μέγιστου, του σοφότερου και δημοκρατικότερου Έλληνα που πέρασε απ΄ αυτή τη χώρα, του Αδαμάντιου Κοραή!!»

Τα παιδιά, θες αυθόρμητα, θες από βιασύνη να ερμηνεύσουν τη σκέψη του καθηγητή, πιστεύουν ότι έχουν να κάνουν με μια ακόμα περίπτωση σαρκασμού και ειρωνείας και μάλιστα στον υπερθετικό βαθμό! Ξεσπά λοιπόν ολόκληρο το αμφιθέατρο σε τέτοια γέλια που ποτέ ως τότε δεν είχε κάνει! :-)))
Ο καθηγητής αιφνιδιάζεται, τα χάνει. Αυτή τη φορά εννοεί στα σοβαρά αυτά που λέει!

«Γιατί γελάτε;», καταφέρνει επιτέλους να ψελλίσει έπειτα από κάμποση ώρα, με την απορία απλωμένη στο πρόσωπό του. Τα ασυγκράτητα γέλια κόβονται μαχαίρι. Στιγμές αμηχανίας. Τα παιδιά απορούν με την απορία του καθηγητή!

«Σας είπε κανείς κάτι άσχημο για τον Κοραή;», με διάθεση να βγει έξω απ΄ τα ρούχα του. Τα παιδιά καταλαβαίνουν την γκάφα. Είναι όμως αργά!

«Σας είπε κανείς κάτι για τον άνθρωπο που πολέμησε λυσσαλέα κάθε μορφή δεσποτισμού;;», σχεδόν γαβγίζοντας.

«Ήταν ο άνθρωπος που μας έβγαλε από τα σκοτάδια του Μεσαίωνα! Το νεοελληνικό κράτος δημιουργήθηκε πρώτα στο μυαλό του Αδαμάντιου Κοραή! Τα έβαλε και με τους Τούρκους και με την Εκκλησία που καταπίεζε και τύφλωνε το λαό! Ένας γίγαντας του πνεύματος! Μισούσε το Βυζάντιο, όχι απλώς το αντιπαθούσε! Το μίσος του ήταν κάτι θετικό που βοηθούσε την εθνική υπόθεση. Στα μάτια του ήταν η απολυταρχία και ο δεσποτισμός. Ο πρώτος και ίσως ο μεγαλύτερος Έλληνας βυζαντινολόγος, όπως ο πρώτος και αξεπέραστος φιλόλογος! Η αρνητική αντίληψη του Αδ. Κοραή πέρασε και στο νεότευκτο νεοελληνικό κράτος. Πέθανε στο Παρίσι το 1833. Δεν είδε το κράτος που ονειρευόταν. Πέρασε από την απολυταρχία του Καποδίστρια στην απολυταρχία του Όθωνα. Άφησε έναν κύκλο…. »…κλπ…κλπ. Τα παιδιά προσπαθούν να τα μπαλώσουν: εεε… ξέρετε… για κάτι δικό μας γελάσαμε!

Και ένα κερασάκι αντάξιο μιας τέτοιας τούρτας: μια κοπέλα στρέφεται προς το μέρος μου και κάνει μια ερώτηση κλειδί: «ποιος είναι ο Κοραής;» ?!?!
Αν την άκουγε είναι βέβαιο πως θα έπεφτε ξερός ο εμφανώς εξουθενωμένος καθηγητής!

Όταν η πραγματικότητα ξεπερνάει τη φαντασία στο χιούμορ! Αλίμονο όμως, δεν πρόκειται για θέατρο εδώ αλλά για αμφιθέατρο πανεπιστημίου!»

Ο συγκεκριμένος καθηγητής λοιπόν, έκανε τη γεμάτη διαστρεβλώσεις, ιδεολογική προκατάληψη και φανατισμό παράδοσή του σε «τουλάχιστον 150 φοιτητές», από τους οποίους τουλάχιστον μια φοιτήτρια έφτασε στο Πανεπιστήμιο σε τέτοια κατάσταση άγνοιας που δεν ήξερε ποιος είναι ο Αδαμάντιος Κοραής! Κύριος οίδε πόσοι άλλοι φοιτητές του τμήματος το αγνοούσαν, και σε ποιο επίπεδο άγνοιας βρίσκεται ο καθένας… Αν και για να πέσει κανείς θύμα ιδεοληπτικής προπαγάνδας δεν χρειάζεται να είναι τόσο άσχετος ώστε να μην ξέρει ποιος είναι ο Κοραής, ένα μέτριο επίπεδο άγνοιας είναι αρκετό.

Ας υποθέσουμε ότι ένα 10% από αυτούς τους φοιτητές χάφτει τις ιδεοληψίες του καθηγητή και τις ενστερνίζεται, και ότι αυτό επαναλαμβάνεται κάθε ακαδημαϊκό έτος. Πόσα ιδεολογικά του αντίγραφα θα παράγει ο καθηγητής στην διδακτική σταδιοδρομία του; Πόσα από αυτά θα γίνουν με τη σειρά τους καθηγητές ή δάσκαλοι σε διάφορες βαθμίδες, από δημοτικά σχολεία μέχρι φροντιστηρια, και θα «φωτίσουν» τους μαθητές τους με την προπαγάνδα τους; Και πόσοι τέτοιοι καθηγητές ήδη υπάρχουν και παράγουν ανελλιπώς τους διαδόχους τους; Προφανώς εντοπίσαμε μια «παραγωγική πηγή» ανθρώπων που μισούν και μάχονται το «Βυζάντιο»… Οι οποίοι άνθρωποι επηρεάζουν βέβαια και τον εκτός σχολής περίγυρό τους, και ο χορός καλά κρατεί…

* Το «Βυζαντιομάχοι» ίσως δεν είναι η καλύτερη επιλογή για την απόδοση της έννοιας, αφού ετυμολογικά σημαίνει περισσότερο αυτούς που μάχονται όχι κατά του «Βυζαντίου» αλλά αυτούς που μάχονται στο Βυζάντιο (τοπικά) όπως λέμε «Σαλαμινομάχοι», Μαραθωνομάχοι» κτλ. Όμως νομίζω ότι επέχει και αυτή την έννοια του «μάχομαι εναντίον». Σε κάθε περίπτωση αυτή η λέξη μου ήρθε στο μυαλό, και αν δεν είναι η πιο σωστή ζητώ συγγνώμη από τους αναγνώστες.